Chia tay năm cũ, đón chào năm mới

Kính thưa bạn đọc,

Năm 2021 vừa qua mở đầu bằng một sự kiện rung chuyển nước Mỹ, đó là vụ nổi loạn tấn công vào thành trì dân chủ Điện Capitol, Quốc hội của Mỹ, nhằm cản trở việc xác nhận kết quả cuộc bầu cử tổng thống. Một chuyện phản dân chủ chưa từng xảy ra từ ngày lập quốc. Tổng thống Mỹ nhậm chức Joe Biden, đọc diễn văn tuyên hứa sẽ khôi phục lại dân chủ để đối đầu với độc tài và hạ gục vi rút Covid-19. Cả hai điều đó đều có những dấu hiệu tiến triển, nhưng không nhanh như mong muốn.

Tổng thống Biden tổ chức Đại hội Thượng đỉnh Dân Chủ qua mạng vào tháng 12 tập hợp lãnh tụ của hơn 100 quốc gia tham dự mang dáng dấp của một ý đồ chọn phe phân cực lằn ranh mới, tương tự như lằn ranh Tự do-Cộng sản được vẽ ra sau Đệ nhị Thế Chiến. Nhưng thông điệp của đại hội mờ nhạt và chưa đưa ra những sách lược hành động cụ thể nào. Đại hội chỉ gióng lên một hồi chuông báo hiệu và đang chờ đợi một cuộc họp gặp mặt trực tiếp có thực chất vào năm sau.

Về mặt đối ngoại, Mỹ nhanh chóng rút khỏi vũng lầy Afghanistan, thắt chặt mạng lưới đồng minh cố hữu, lôi kéo Úc, Nhật và Ấn độ tham gia sâu đậm hơn trong một cuộc chiến với Trung Quốc một cách thẳng thừng không còn dấu giếm. Đài Loan, Tân Cương và Biển Đông đang là những chiến trường của chính trị, ngoại giao và kinh tế. Việt Nam trở thành một yếu tố quan trọng mà cả hai phe đều ra sức ve vãn giành giựt trong cuộc đối đầu Mỹ-Trung một mất một còn.

Vi rút Covid-19 trong hai năm qua đã làm chết hơn 5 triệu người trên thế giới, riêng ở Mỹ gần 1 triệu người. Đây là một con số khủng khiếp và vẫn còn đang tăng nhanh, đưa mức độ tàn phá của nó lên ngang hàng với những cuộc chiến tranh đẫm máu nhất trên thế giới như Chiến tranh Việt Nam, Đệ nhất Thế Chiến và Đệ nhị Thế chiến. Covid-19, kẻ thù vô hình không tha cho bất cứ ai, đã thử thách và bộc lộ tất cả những điểm mạnh yếu của con người, xã hội và thể chế chính trị.

Những con người khinh thường, những xã hội khinh thường nguy cơ Covid-19 đã phải trả giá đắt cho những nhận định sai lầm của mình. Những con người có kỷ luật tự giác, những xã hội có kỷ luật tự giác đã chống đỡ một cách tốt hơn. Những xã hội độc tài áp đặt kỷ luật sắt cũng mang lại kết quả tốt lúc đầu, nhưng thành quả cuối cùng vẫn chưa xác định được. Những xã hội tự do chứng tỏ sự uyển chuyển của mình với những phát minh vác-xin khoa học nhanh chóng và hiệu quả, nhưng sự tôn trọng quyền tự do cá nhân đã không có được sự đồng lòng cho những giải pháp đối phó kịp thời. Biến thể Delta và Omicron của Covid-19 đã chọc lũng phòng tuyến một cách vũ bão trước những phản ứng chần chừ và chậm chạp của con người. Cuộc đối đầu dai dẳng giữa con người và Covid-19 vẫn còn tiếp diễn và chưa biết đến bao giờ sẽ chấm dứt.

Việt Nam, qua những biến động đảo lộn trên bàn cờ thế giới, đang đứng trước những thời cơ chưa từng có. Hưởng lợi từ cuộc Thương chiến Mỹ-Trung do tổng thống Trump phát động, Việt Nam tiếp tục hưởng lợi từ thái độ đối đầu chống Trung Quốc ra mặt của tổng thống Biden. Nhưng ngược lại, thái độ trung lập không chọn phe trong quá khứ của Việt Nam ngày càng bị áp lực. Chọn lựa chính sách ngoại giao nào của Việt Nam vào thời điểm này sẽ quyết định vận mạng của quốc gia trong thế kỷ 21.

Thế giới đã nhỏ hơn bởi mạng Internet. Người ta có thể ở một chỗ mà tự do nghe thấy, nhìn thấy tường tận khắp nơi. Qua đó người ta cũng có thể thấy rõ tài năng cũng như yếu kém của dân tộc mình. Người Việt chứng tỏ sự thông minh, năng động tiếp thu và triển khai những phát kiến mới trong lãnh vực khoa học kỹ thuật, chứng tỏ là một trong những dân tộc với những phẩm chất hơn người.

Lòng yêu nước là một thể hiện rất rõ rệt của sự hiện diện Việt Nam trên Internet. Nhưng thái độ chưa biết lắng nghe nhau, chưa biết tôn trọng nhau qua tự do ngôn luận, chưa biết thương lượng để cùng thắng. Tinh thần quyết tử "sát Thát" không nhân nhượng rất hiệu quả trong chiến tranh giữ nước, nhưng cũng rất phản tác dụng trong công cuộc xây dựng đất nước.

Thời đại mới, chúng ta cũng cần phát triển những phẩm chất mới, đó là nguyện ước mà cũng là lời chúc cho một năm mới 2022 còn nhiều hứa hẹn ở phía trước.

VTNews